Cykoria podróżnik – cichorium intybus
Bylina o prosto wzniesionej łodydze dorastającej do l m, grubym korzeniu, dużych liściach i ładnych jasnoniebieskich kwiatach zebranych w koszyczki. Pochodzi z Europy i Azji aż po jezioro Bajkał. W Polsce pospolita na całym niżu, a w górach po regiel dolny. Rośnie na miedzach, pastwiskach, łąkach i przydrożach. Cykoria jest uprawiana w wielu krajach, głównie korzeń, czasami cała roślina. Stosowana jako środek gorzki, przeczyszczający i moczopędny.
W medycynie
Wysuszony korzeń i całe ziele są stosowane głównie jako środek pobudzający trawienie przy braku apetytu i niestrawności. Stosowany jako żółciopędny, żółciotwórczy, wiatropędny, moczopędny i jako tzw. czyszczący krew zarówno w lecznictwie europejskim, jak i medycynie ajurwedyjskiej. Syrop cykoriowy jest tradycyjnym środkiem wzmacniającym dla niemowląt,
a także wspomagającym dla osób cierpiących na reumatyzm lub dnę. W korzeniu występuje sok mleczny, a w nim gorzkie związki laktucyna
i laktukopikryna. Ponadto są w korzeniu fitosterole, gorzki glikozyd intybina, ślady olejku eterycznego, cholina, kwasy polifenolowe, cukry redukujące, węglowodan zapasowy inulina (około 40%) oraz sole mineralne. W liściach niewiele jest soku mlecznego, dlatego zawierają mało substancji gorzkich. Jest natomiast dużo hydroksykumaryn – eskuliny i cichoryny, są także flawonoidy, jak kwercetyna, hiperozyd
i pochodne apigeniny. Natomiast w kwiatach znajdują się antocyjany, pochodne cyjanidyny. Dzięki goryczom korzeń cykorii pobudza łagodnie wydzielanie soku żołądkowego, usprawnia trawienie i przyswajanie pokarmów, a także zwiększa łaknienie. Ponadto pobudza czynność wątroby, zwiększa nieznacznie ilość wytwarzanej żółci, ułatwia jej przepływ przez drogi żółciowe oraz działa przeciwbakteryjnie. Obserwuje się także pewien wpływ na nerki i drogi moczowe, wyrażający się słabym działaniem moczopędnym. W dawkach leczniczych surowiec nie wykazuje działania szkodliwego dla człowieka. Przetwory z korzeni i ziela cykorii stosuje się w utrudnionym trawieniu, nadmiernej fermentacji, braku łaknienia, wywołanych niedoborem kwasu solnego oraz pepsyny w żołądku, nieżytem żołądka, ogólnym wychudzeniem i osłabieniem spowodowanym zaburzeniami w przyswajaniu składników pokarmowych.
Przetwory
Odwar o korzenia cykorii:
1 – 2 łyżki rozdrobnionych korzeni zalać 1 i ½ szklanki wody letniej. Ogrzewać do wrzenia i gotować pod przykryciem 3 min. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pić ½ szklanki 2-4 razy dziennie na 1 godz. przed jedzeniem jako środek pobudzający wydzielanie soku żołądkowego, żółciopędny i w nieżycie żołądka.
Zioła żółciopędne
Zmieszać po 50 g rozdrobnionych korzeni cykorii i mniszka oraz po 25 g liści mięty pieprzowej, ziela drapacza lekarskiego i potłuczonych owoców kopru włoskiego oraz 10 g kwiatów wrotyczu. Zalać 1 i ½ łyżki ziół 2 szkl. gorącej wody, odstawić na 15 min i przecedzić do termosu. Pić ½ szklanki 3 razy dziennie przed posiłkiem jako środek rozkurczowy, żółciopędny i przeciwzapalny na drogi żółciowe oraz pobudzający wydzielanie soków trawiennych.
Napar z ziela
Zalać ok. 40 g suchego ziela jednym litrem wrzącej wody. Przyjmuje się połowę filiżanki lub nawet mniej naparu trzy razy dziennie przez trzy dni.
Napar z kwiatów
Weź łyżkę stołową kwiatów i zalej ją 1 szklanką wrzątku, pozostaw 10 min. pod przykryciem. Napar z kwiatów działa przeciwzapalnie, nawilżająco, antyseptycznie należy przemywać podrażnioną skórę i oczy przy stanach zapalnych. Działa leczniczo na suchą skórę z wypryskami
Uprawa
Uprawia się ją jako roślinę ozdobną, która jest ozdoba ogrodu rano otwierająca swoje kwiaty nocą je zamykającą. Jest rośliną nie mającą większych wymagań. Lubi słoneczne stanowiska, żyzną, przepuszczalną, zasadową i wilgotną glebę. Może rosnąć również w mniej wymagających miejscach, suchych, piaszczystych i kamiennych.
Rozmnażanie
Następuje wprost do gruntu w połowie lata z nasion, wschodzi już po kilkunastu dniach. Potrzebne jest przerwanie gęsto rosnących roślin w celu uzyskania dorodnych roślinek. Aby nie wytępić rośliny na stanowiskach naturalnych, należy zbierać nasiona z pozostawionych w tym celu egzemplarzy i rozsiewać niezwłocznie na miejscach występowania rośliny. Można ją też rozmnażać z kawałków korzeni.
Szkodniki i choroby
Cykoria podróżnik nie ma większych zagrożeń w ogrodzie, nie imają się jej żadne choroby.
Zbiór i przechowywanie
Do celów leczniczych zbiera się we wrześniu korzenie roślin ze stanowisk naturalnych, myje dokładnie i suszy. Kwiaty możemy zbierać w porze kwitnienia, suszyć w zaciemnionym, przewiewnym miejscu. Liście zbierać jesienią i suszyć na ziele.