Chmiel

Chmiel zwyczajny – humulus lupulus

Wykorzystywany do warzenia piwa słód ma bardzo słodki i nietrwały smak aby go zachować i wzmocnić stosuje się różne gorzkie rośliny takie jak chmiel. Chmiel ma także działanie uspokajające, można z niego przygotowywać relaksujące kąpiele lecznicze. Chmiel jest byliną dwupienną występuje w w Europie, Ameryce Północnej, na Syberii. W Polsce uprawiana jest na plantacjach również można spotkać rosnącą w wilgotnych zaroślach. Chmiel wytwarza podziemne kłącza z rozłogami, z których wyrastają nowe pędy z silnym system korzeniowym. Dorasta do 6 m wysokości. Posiada kwiaty rozdzielnopłciowe, wiatropylne. Zastosowanie mają tylko egzemplarze żeńskie, wytwarzające podobne do szyszek owocostany.

Surowiec

Owocostany chmielu chmiel zbiera się w dni pogodne w sierpniu na początku dojrzewania, kiedy nabierają zielonożółtego odcienia. Suszy się cienkimi warstwami w cieniu i przewiewie. Otrzymuje się owocostany chmielu zwane też szyszkami chmielowymi.

Na powierzchni szyszek występują włoski gruczołowe, wypełnione żółtą substancją, które przy suszeniu owocostanów okruszają się częściowo. Stanowią one osobny surowiec leczniczy, mający postać zielonkawożółtego, a później pomarańczowego, lepkiego proszku, zwanego lupuliną lub gruczołami chmielowymi.

W medycynie

Szyszki chmielowe zawierają do 1,6% olejku eterycznego, w którym odkryto co najmniej 26 składników, m.in. humulen, mircen, farnezen i β-kariofilen.

Ponadto zawierają około 10% związków żywicowych – goryczy o charakterze fenoloketonów, jak humulon i lupulon oraz 0,1 do 2% związków uspokajających. chmiel w medycynie Zawiera również flawonoidy, związki purynowe do 5% garbników, cholina, trójmetylo – amina i woski. Lupulina, czyli gruczoły wydzielnicze chmielu, zawiera do 3% olejku eterycznego o dość zmiennym składzie, zależnie od pochodzenia surowca. W olejku jest m.in. mircen, farnezen oraz inne terpeny z grupami tlenowymi, a także związki siarkowe. W olejku znajduje się ponad 100 składników. Oprócz olejku występują żywice (do 30%), pochodne kwercetyny i kemferolu, a także trójterpeny, hopanon i hydroksyhopanon, substancje woskowe i inne.

Działanie

Zarówno szyszki chmielowe, jak i lupulina utrudniają przenoszenie bodźców do ośrodkowego układu nerwowego, hamują nieco czynność kory mózgowej i wywierają działanie uspokajające, zwłaszcza na sferę płciową. Działają również rozkurczowo. Zmniejszają napięcie mięśni gładkich naczyń krwionośnych, jelit i dróg moczowych. Obniżają nieznacznie ciśnienie krwi i zwiększają nieco wydalanie moczu. Gorycze chmielowe pobudzają wydzielanie śliny i soku żołądkowego, a także śluzu bogatego w mukopolisacharydy. Ułatwiają dzięki temu trawienie i przyswajanie pokarmów oraz zwiększają łaknienie. Gorycze wykazują też silne działanie przeciwbakteryjne wobec licznych gatunków drobnoustrojów jelitowych, w tym również opornych na antybiotyki. Obserwowano także w niektórych przypadkach ich aktywność przeciwnowotworową. U kobiet występuje po lupulinie bardziej obfite miesiączkowanie, a niekiedy przyśpieszenie menstruacji. Znane są przypadki nadwrażliwości na chmiel, zarówno po podaniu wewnętrznym jak i zewnętrznym. Dotykanie świeżych roślin może spowodować reakcję alergiczną.

Zastosowanie

Wyciągi z szyszek chmielu lub samą lupulinę stosuje się jako środek uspokajający w stanach zmęczenia i wyczerpania nerwowego, nadmiernej drażliwości, trudności w zasypianiu, zaburzeniach nerwowych okresu przekwitania, nadpobudliwości u kobiet i mężczyzn, także w zmazach nocnych (nasieniotoku) i skłonności do onanizmu. Ponadto można podawać doustnie w osłabieniu procesów trawiennych, niedokwaśności, nadmiernej fermentacji jelitowej, wzdęciach, odbijaniu i innych objawach wskazujących na przewlekły nieżyt przewodu pokarmowego. Pomocniczo można również stosować przetwory z szyszek chmielu do picia przy kontynuowaniu zaleconych przez lekarza sposobów leczenia w raku żołądka, wątroby, woreczka żółciowego i płuc oraz w stanach po usunięciu tkanki nowotworowej w zabiegu operacyjnym. Zewnętrznie podaje się wyciągi z szyszek chmielowych w postaci okładów w zapaleniu korzonków nerwowych, bólach reumatycznych, stanach zapalnych skóry, czyraczności i ranach trudnych do gojenia. Również przy wypadaniu włosów.

Napar

Weź 1 łyżkę szyszek zalać 1 szklanką wody wrzącej i postawić pod przykryciem na parze na 15 min. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pić 2-3 razy dziennie po 1/4-1/3 szklanki na 30-60 min przed posiłkiem jako środek poprawiający trawienie, rozkurczowy
i wzmacniający, a także łagodnie uspokajający. napar z chmielu Napój w nadpobudliwości płciowej: do butelki piwa jasnego wsypać po 1 łyżeczce szyszek chmielowych, liści melisy
i liści mięty, pozostawić na 12 godz.
i przecedzić. Pić od 1/2 szklanki do całej butelki, zależnie od wieku
i stopnia nasilenia nadpobudliwości seksualnej u mężczyzn (erotomania) i kobiet (nimfomania), również
w zmazach nocnych (polucje), skłonności do onanizmu i bezsenności na tle erotycznym.

Napar na bezsenność

Weź po 30 g szyszek chmielowych, ziela dziurawca i korzeni kozika oraz po 20 g liści mięty pieprzowej i ziela serdecznika lub liści melisy. Zalać 2 łyżki ziół 2 i 1/2 szklanki wody wrzącej i postawić na parze na 30 min pod przykryciem. Odstawić na 10 min i przecedzić do termosu. Pić 2/3 szklanki 2-3 razy dziennie po jedzeniu przy bezsenności wywołanej przez nerwice narządowe oraz w ogólnym pobudzeniu nerwowym i uczuciu niepokoju.

Napar na włosy

Weź po 30 g szyszek chmielowych, rozdrobnionych korzeni łopianu i ziela skrzypu polnego oraz 80 g rozdrobnionych korzeni mydlnicy i 20 g kwiatów rumianku. Wsypać 1-2 łyżki stołowe mieszanki do 2 szklanek wody zimnej i gotować powoli pod przykryciem 15-30 min. Odstawić na 15 min i przecedzić. Pozostałe po przecedzeniu zioła zalać ponownie 2 szklankami wody, zagotować, a po lekkim ostudzeniu przecedzić i dodać 2 szklanki ciepłej wody. Pierwszym płynem zmoczyć włosy i palcami masować skórę głowy, poczekać 5 min i umyć wodą otrzymaną z powtórnego odwaru. Jest to zabieg wzmacniający przy wypadaniu włosów, łojotoku, łupieżu, a nawet grzybicy. Korzystnie jest, aby bezpośrednio po umyciu nie osuszać włosów i skóry, lecz zawiązać ręcznikiem turban na 30 min.

Uprawa

Chmiel zwyczajny jest pnącą byliną w jednym sezonie może urosnąć do 10 m. Tylko uprawa chmielu osobniki żeńskie wytwarzają cenne zielone kwiatostany, nazywane szyszkami. Z liści przypominających liście winorośli, można wytwarzać brązowy barwnik a pędy wykorzystuje się w przemyśle papierniczym i koszykarstwie.

Stanowisko

Chmiel jest niewymagający, ale preferuje otwarte, nasłonecznione stanowisko i wilgotną, bogatą w próchnicę glebę.

Rozmnażanie

Chmiel można rozmnażać z nasion, ponieważ pożądane są tylko osobniki żeńskie, lepiej jest wiosną dzielić bryłę korzeniową lub pobierać sadzonki latem.

Pielęgnacja

W ogródkach przydomowych chmiel można podpierać wysokim trójnogiem lub piramidą. W uprawach przemysłowych chmiel tradycyjnie wspina się na wysokich tyczkach. Zimą należy usuwać martwe pędy.